Πέμπτη 23 Ιουνίου 2016

Αντάρτικα...

    Τα αντάρτικα τραγούδια γράφτηκαν την περίοδο της γερμανικής κατοχής από αγωνιστές που είχαν ανέβει στα βουνά και πολεμούσαν για την ελευθερία της χώρας, ενώ κάποια γράφτηκαν από λόγιους της εποχής που με τον τρόπο αυτό έκαναν την δική τους αντίσταση. Συνήθως πατούσαν πάνω σε παλια εμβατήρια, κλέφτικα ή δημοτικά τραγούδια, αλλά και σε διεθνή επαναστατικά τραγούδια κυρίως ρώσικα ή γαλλικά, και προσάρμοζαν τον στίχο. Μιλούσαν για πρόσωπα του αγώνα, σημαντικές μάχες, αλλά κάποια είχαν και πολιτικά μηνύματα για ισότητα και ελευθερία (και λαοκρατία αφού ο βασικός κορμός των ανταρτών ήταν το ΕΑΜ, που ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του ΚΚΕ). Τα τραγουδούσαν συνήθως όταν έμπαιναν στα χωριά για να στρατολογήσουν κόσμο και για να ανεβάσουν το ηθικό των χωρικών, αλλά και πριν-μετά από τις μάχες. 


   Με τον εμφύλιο και με την μεταπολεμική κατάσταση στη χώρα, έμειναν στην αφάνεια, και σώθηκαν από στόμα σε στόμα, κυρίως από αντιστασιακούς και κύκλους της αριστεράς. Στην μεταπολίτευση ξεκίνησαν να έρχονται πάλι στο φως, είτε με την κυκλοφορία βιβλίων για τα αντάρτικα τραγούδια είτε με την ηχογράφηση τους σε δίσκους μουσικής.


    Ο πρώτος δίσκος κυκλοφόρησε από την Delta , με τίτλο "Αντάρτικα - Chants des partisans Grecs", και κωδικό GR 1941. Οι πληροφορίες για τους δίσκους που κυκλοφόρησε η συγκεκριμένη εταιρεία είναι λίγο ασαφείς. Η εταιρεία αυτή δημιουργήθηκε από τον Δημοσθένη Βεργή (πρόεδρος των Ελλήνων Οικολόγων, δημοσιογράφος, φυλακισμένος από το 2014 για υπόθεση καταπάτησης γης), την εποχή που αυτός ζούσε στην Γαλλία και είχε σχέσεις με τον Μίκη Θεοδωράκη. Ο Βεργής ξεκίνησε να πουλάει τον ελληνικό τύπο στην Γαλλία, και μόλις γνώρισε τον Θεοδωράκη, αποφάσισαν να τυπώνουν δίσκους με τραγούδια του Θεοδωράκη και να τους πουλάνε στις συναυλίες που έδινε ο συνθέτης (πάνω από χίλιες τα χρόνια της χούντας στο εξωτερικό). Τα έσοδα πηγαίναν στο ΠΑΜ (Πατριώτικο Μέτωπο) στον αγώνα κατά της δικτατορίας. Ο δίσκος πρέπει να κυκλοφόρησε στην Γαλλία αρχικά το 1972, και αργότερα το 1977 και στην Ελλάδα. Η ετικέττα της μίας έκδοσης γράφει ως τίτλο "Κόκκινο τριαντάφυλλο".





   Στον δίσκο ο Μίκης Θεοδωράκης τραγουδά το "Ύμνος του ΕΛΑΣ" (γραμμένος έπειτα από προτροπή της Έλλης Αλεξίου από την ποιήτρια Σοφία Μαυροειδή-Παπαδάκη σε μουσική του Νίκου Τσάκωνα) και το "Του μικρού χωριού", ακούγονται αυθεντικές φωνές ανταρτών του ΕΛΑΣ στα τραγούδια "Ήρωες" και "Επονίτες εμπρός", ενώ υπάρχει σπάνιο ντοκουμέντο του τραγουδιού ¨Τα αετόπουλα" του ζακυνθινού Αλέκου Ξένου (έχει ονομαστεί και συνθέτης της αντίστασης για το σπουδαίο έργο του) στα γαλλικά από ηχογράφηση του 1945.

Ήρωες από αντάρτη του ΕΛΑΣ

Τα αετόπουλα στα γαλλικά από σπάνια ηχογράφηση του 1945

 
    Δύο δίσκους με αντάρτικα τραγούδια κυκλοφόρησε η δισκογραφική Motivo του Νίκου Μωραίτη (αρχικά ως Nikos Production). Ο πρώτος ηχογραφήθηκε και κυκλοφόρησε στο Παρίσι, με τίτλο "Chants de la resistance Grecque" και κωδικό 1003, το 1974.  Στο εξώφυλλο δεσπόζει η φωτογραφία του Αθανάσιου Κλάρα (ο γνωστός μας Άρης Βελουχιώτης) με στρατιωτική στολή, ενω ο τίτλος και οι σημειώσεις στο πίσω μέρος είναι γραμμένες στα γαλλικά. Τραγουδάει ο Πέτρος Πανδής και στην κιθάρα - ενορχήστρωση είναι ο Νότης Μαυρουδής.




Στ'άρματα-Στ'άρματα, στίχοι του ποιητή-δημοσιογράφου Νίκου Καρβούνη και μουσική του ¨Ακη Σμυρναίου (Αστραπόγιαννος).


     Ο δεύτερος δίσκος από την Motivo κυκλοφόρησε το 1978, με τίτλο "Τραγούδια μιας εποχής 2" και κωδικό NM 1006. Στο τραγούδι είναι ο Πέτρος Πανδής και η Μικρή Χορωδία Αθηνών (Μήτσα Ρούτη, Θεώνη Βασιλάκη, Λιλή Τσιτριμπίνη, Ερμής Τσαπάκης και Δαμιανός Σερέφογλου), ενώ στην διασκευή-ενορχήστρωση και διεύθυνση ο Νότης Μαυρουδής. Στο οπισθόφυλλο γράφει σκωπτικά ο παραγωγός Νίκος Μωραίτης..."για να γίνη ο δίσκος αυτός, αντίθετα από τον πρώτο που έγινε στο Παρίσι, έπρεπε να περιορίσω το ρεπερτόριο των τραγουδιών και να διαλέξω παραλλαγές επάνω στο στίχο, που να μην αναμοχλέυουν παλιά μίση και πάθη κατά την Ελληνική λογοκρισία..." (το 1978 παρακαλώ...).




Στους δρόμους, Στίχοι Απόστολος Σπήλιος, Μουσική Αλέκος Ξένος.



   Το 1977 κυκλοφόρησε από την Olympia-Panivar του Παναγιώτη Βαρδουλάκη, ο δίσκος "Αντάρτικα 1941-1944", με κωδικό OLYM 20058. Τα τραγούδια είναι σε διασκευή του Παύλου Ναλμπάντη, με την ορχήστρα και χορωδία του ίδιου.




    Τέλος ο πιο γνωστός δίσκος με αντάρτικα τραγούδια κυκλοφόρησε το 1981 από την Lyra, με τίτλο "Τα αντάρτικα", και κωδικό 3341.  Ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας του Θάνου Μικρούτσικου, στο τραγούδι η Μαρία Δημητριάδη και η Αφροδίτη Μάνου, ενώ η ηχογράφηση έγινε στα studio της Polysound το 1975 από τον Γιάννη Σμυρναίο. Η φωτογραφία του εξωφύλλου είναι του Δημήτρη Μεγαλίδη, αγωνιστή και κινηματογραφιστή του ΕΑΜ, από το λεύκωμα του με σχέδια-λιθογραφίες-ξυλογραφίες του 1946.



Ήρωες, τραγούδι Μαρία Δημητριάδη.


     Αντάρτικα τραγούδια έχει τραγουδήσει και κυκλοφορήσει και ο τραγουδοποιός Πάνος Τζαβέλλας αλλά θα γίνει ξεχωριστό αφιέρωμα, σε όλη την δισκογραφία του, γιατί έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, .

Κυριακή 12 Ιουνίου 2016

Η Μάντρα του Αττίκ...




       Το παραπάνω τραγούδι γράφτηκε από τον Κλέων Τριανταφύλλου γνωστό ως Αττίκ, το 1925, και χρησιμοποιήθηκε 90 χρόνια μετά από τον Γιώργο Λάνθιμο, στην βραβευμένη ταινία του "Ο Αστακός". Ο Αττίκ ήταν από τους πιο σημαντικούς και ιδιαίτερους καλλιτέχνες την ελαφράς μουσικής στην Ελλάδα. Με σημαντικές σπουδές στη μουσική και αξιοπρεπή καριέρα στο εξωτερικό κυρίως στο Παρίσι, επέστρεψε για να φτιάξει την "μάντρα" του στην Αθήνα το 1930 , έναν θίασο με έδρα την πλατεία Αμερικής (και αργότερα στην Αχαρνών) και περιοδείες σε όλην την Ελλάδα. Με την έναρξη του ελληνοιταλικού πολέμου, και μετά τον χαμό της μάνας του, ελλάτωσε τις εμφανίσεις του, και το 1944, λίγο καιρό μετά από έναν άγριο ξυλοδαρμό από Γερμανό στρατιώτη στον δρόμο, αύξησε την δόση του ηρεμιστικού που έπαιρνε, και αυτοκτόνησε. 

      Ο δίσκος "Αττίκ ξαναζώντας στη μάντρα του" κυκλοφόρησε το 1965 από την Odeon, με κωδικό OMCG 35, και ερμηνεύτριες τις Ελίζα Μαρέλη, Νινή Ζαχά και Έλσα Λάμπο.


   
     Από την μάντρα, ξεκίνησαν την καριέρα τους πολλά γνωστά ονόματα της καλλιτεχνικής σκηνής, όπως η Λουίζα Ποζέλι, οι Αδελφές Καλουτά, η Κάκια Μένδρη, ο ρεμπέτης Κώστας Μπέζος, ο θρυλικό μίμος Ζαζάς, οι κονφερασιέ Γιώργος Οικονομίδης, Ορέστης Λάσκος, Μίμης Τραιφόρος, Φίλωνας Αρίας, και φυσικά το εφτάχρονο παιδί θαύμα τότε, η Νινή Ζαχά.

    Ο δίσκος "Η Νινή Ζαχά στα ωραιότερα τραγούδια του Αττίκ" κυκλοφόρησε το 1969 από την Zodiac με κωδικό 88013 και αργότερα σε επανέκδοση με διαφορετικό εμπροσθόφυλλο από την Lyra με κωδικό 3013, σε ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας Κώστα Σειτανίδη και στο πιάνο τον Χάρη Ανδρεάδη.



Επανέκδοση με διαφορετικό εμπροσθόφυλλο

 Η Νινή Ζαχά στα χέρια του Αττίκ 1939.

   Διάσημη μέσα από την μάντρα, έγινε και η βασική ερμηνεύτρια των τραγουδιών του Αττίκ, η τραγουδίστρια, μουσικός, συγγραφέας και μεταφράστρια Δανάη Στρατηγοπούλου-Χαλκιαδάκη (μητέρα της τραγουδίστριας Λήδας), η οποία έγραψε το 1986 και βιβλίο για τον Αττίκ, ενώ σε συνέντευξή της είχε πει για το ταλέντο του Αττίκ, χαρακτηριστικά, "ποιος Σούμπερτ μπροστά στον Αττίκ".... Άλλωστε ο Αττίκ συνήθιζε να λέει "Με κιθάρα να τα λέει η Δανάη και κάθε πέτρα να πονάει".

    Το 1967 κυκλοφόρησε από την Philips/Helladisc ο δίσκος "Η Δανάη στα πιο όμορφα τραγούδια του Αττίκ" με κωδικό 630136 PL, και στο πιάνο να συνοδεύει ο Μίμης Πλέσσας, και 10άρι βινύλιο με τίτλο "Η Δανάη τραγουδάει Αττίκ" και κωδικό 600510 PR, με τον Λεβ (Ελευθέριος Σπανίδης), στο πιάνο.






   Τα περισσότερα τραγούδια του Αττίκ, ήταν βγαλμένα από την προσωπική του ζωή, την καθημερινότητα του και τους έρωτές του. Το "Είδα μάτια" το έγραψε για την δεύτερη γυναίκα του ηθοποιό και ποιήτρια Μαρίκα Φιλιππίδου, καλλονή της εποχής, ενώ όταν αυτή μετά τον χωρισμό τους, επισκέφτηκε την μάντρα με τον νέο της σύζυγο Σταμάτη Μερκούρη (πατέρα της Μελίνας) και πειράζοντας τον ο κόσμος του ζητούσε επίμονα να πει το "Είδα μάτια", ο Αττίκ απάντησε στο κοινό με το "Ζητάτε να σας πω" που λέγεται ότι έγραψε στο μικρό διάλειμα της παράστασης εκείνης την ημέρας, και έγινε μεγάλη επιτυχία (η Αρλέτα το τραγούδησε το 1987 και ονόμασε και ολόκληρο τον δίσκο της  "Ζητάτε να σας πω", αλλά και η Αλεξίου, η Γαλάνη κα.) .

    Το 1969 κυκλοφόρησε η REGAL συλλογή τραγουδιών του Αττίκ, με κωδικό XREG 2014, με ερμηνευτές τους Τώνη Μαρούδα, Ζωή Μάγκου, Κώστα Τρογάδη και Γιώργο Τσούλη, ενώ και η Music Box το 1967 κυκλοφόρησε παρόμοια συλλογή με κωδικό X33 MB 305, με τον Τάκη Αθηναίο να παίζει πιάνο και τους Γεωργία Κορώνη και Σταύρο Παρούση να τραγουδούν.






"Είδα μάτια"

"Ζητάτε να σας πω"

   Η RCA Victor το 1966, επίσης κυκλοφόρησε δίσκο με συλλογή τραγουδιών του Αττίκ, με τις επιτυχίες "Τρεχαντήρι", "Μαραμένα τα γιούλια", "Αν βγουν αλήθεια" να ξεχωρίζουν αλλά και την "Παπαρούνα", που έγραψε όταν η μικρή προστατευμένη του Λουίζα Ποζέλι, που είχε αναδείξει στην μάντρα, τον άφησε για δελεαστικότερη πρόταση που δέχτηκε από τον Αλέκο Σακελλάριο, με τον οποίο δεν είχαν ποτέ ιδιαίτερα καλές σχέσεις (μάλιστα στην παρτιτούρα γράφει ότι την "αποκληρώνει", αν και τελικά η παπαρούνα ξαναγύρισε στον Αττίκ...). 





   Τέλος η Fidelity κυκλοφόρησε το 1995, ένα διπλό δίσκο με 20 αξέχαστα τραγούδια του Αττίκ (κωδικός 529 819).




Τετάρτη 1 Ιουνίου 2016

Liberta - Ελληνική Λαική Εταιρία...

   Η δισκογραφική εταιρεία Liberta-Ελληνική λαϊκή εταιρία, δημιουργήθηκε το 1977, από τον γνωστό στιχουργό Σαράντη Αλιβιζάτο σε συνεργασία με το ΚΚΕ. Η συνεργασία δεν κράτησε για πολύ αφού δεν τα βρήκαν στην πορεία οι δύο μεριές, αλλά πρόλαβαν και κυκλοφόρησαν τουλάχιστον δύο δίσκους βινυλίου. Ο Σ.Αλιβιζάτος αργότερα έκανε μεγάλες επιτυχίες στιχουργικά, με σημαντικές συνεργασίες, με αρχή των Αντώνη Βαρδή και την Χάρις Αλεξίου, και στη συνέχεια με Πάριο ("Σου γράφω ένα γράμμα"), Γλυκερία, Κωνσταντίνα (την αποκαλεί δισκογραφική του σύντροφο), Βοσκόπουλο, Νομικό κ.α.


     Ο πρώτος δίσκος της εταιρείας κυκλοφόρησε το 1977, με τίτλο "Πρώτος συλλογικός", και κωδικό LIB 1001. Περιέχει 11 τραγούδια, σε ποίηση των Κώστα Βάρναλη, Σαρ.Αλιβιζάτου, Θάνου Ασίκη (ποιητής και ζωγράφος), Θεοφ.Βερύκιου (θεατρικός συγγραφέας), Σπύρου Μήλα (λογοτέχνης και αγωνιστής με τον ΕΑΜ) Νίκου Σιδέρη (συγγραφέας και ψυχίατρος) και Στέφανου, σε μουσική των Γ.Καμπανά (μουσικολόγος), Βαγ.Κυρίτση, Χρυσ.Μουζακίτη, Λάκη Σούρα και Στέφανου. 




    Ερμηνεύουν οι Χαρά Πομώνη, Ελένη Τσαγγαράκη, Στέλιος Αλεξανδράκης, Κώστας Αλιμάρας, Χρύσανθος Μουζακίτης και Γιάννης Κούτρας. Στους μουσικούς που παίζουν στον δίσκο να σημειώσουμε της Ευανθία Ρεμπούτσικα στο βιολί, τους Γιάνη Λογοθέτη και Γεράσιμο Πυλαρινό στις κιθάρες, και τον Θύμιο Παπαδόπουλο στο κλαρινέτο και στον μπαγλαμά.











    
    "Το έργο "ΈΜΜΕΤΡΟΣ ΡΙΖΟΣ" '77, είναι αφιέρωμα στο 10ο συνέδριο του ΚΚΕ. Δεν διάλεξα στίχους από ανθολογίες μεγάλων ποιητών αλλά τα έμμετρα του Ριζοσπάστη, γιατί είδα πως εκφράζουν μια σκληρή πραγματικότητα και μια πεντακάθαρη αλήθεια. Τα τραγούδια του Ριζοσπάστη, αν και αφιέρωμα, δεν τα χαρακτηρίζω "κομματικά", γιατί αντικειμενικά ανήκουν σε όλη την εργατική τάξη και εκφράζουν τα συμφέροντα όλων των εργαζομένων. Έχοντα υπ'όψη τη φύση του έργου και το πλατύ κοινό που απευθύνεται σύνθεσα τον "ΕΜΜΕΤΡΟ ΡΙΖΟ" απλά και κατανοητά χωρίς να αρκεστώ στην συνθηματολογία που συνήθως υπάρχει σε τέτοια έργα, αλλά δίνοντας και Μουσική. Πιστεύω ότι με τη δουλειά μου έχω κάνει θετική προσφορά στο κίνημα, ξεφεύγοντας από τις δεσμεύσεις των εμπορικών κυκλωμάτων και δισκογραφικών εταιριών."

    Το παραπάνω σημείωμα, είναι του συνθέτη Χρύσανθου Μουζακίτη, του δεύτερου δίσκου που κυκλοφόρησε η Liberta, με τίτλο "Έμμετρος Ρίζος-Τα τραγούδια του Ριζοσπάστη", το 1978, και κωδικό LIB 1002. Οι στίχοι είναι από την στήλη του Νίκου Οικονομίδη ή αλλιώς "Παλιός", συντάκτη του Ριζοσπάστη και στελέχους του ΚΚΕ (ο αδερφός του Γιώργος Οικονομίδης ήταν δημοφιλής κομφερασιέ, ηθοποιός, θεατρικός συγγραφέας, στιχουργός του ύμνου του Παναθηναικού αλλά και του ύμνου της 21ης Απριλίου 1967,,,!).










    Ερμηνευτές είναι ο Γιώργος Ζωγράφος, η Στ. Ανεζάκη και ο ίδιος ο συνθέτης Χρύσανθος Μουζακίτης. 


"Καθημερινά απ'το κακό πάμε προς το χειρότερο!..
Κι αυτό γιατί η κυβέρνηση, με τρόπο αυταρχικότερο
κυττάζει τα προβλήματα λαού κι εργαζομένων
ενώ για τα συμφέροντα σκίζεται ορισμένων.
Κι έτσι κυβέρνησης-Λαού το χάσμα διευρύνεται
εκείνη επιτίθεται και ο λαός αμύνεται,
Αυτή είναι η πολιτική η εσωτερική της!..
Και η εξωτερική της,
παρά την προεκλογική τη θέση της την πρότερη
όσο περνάει ο καιρός γίνεται ατλαντικότερη
κι από καιρό η επιστροφή στο ΝΑΤΟ σιγοψήνεται
..."το αίμα νερό δεν γίνεται"!...