Δευτέρα 5 Δεκεμβρίου 2016

Τ' Αληθινά Ριζίτικα...

   Το 1976 κυκλοφόρησε από την Pan-Vox, ο δίσκος "Οι ρίζες της γενιάς μου, τ' αληθινά ριζίτικα", με ερμηνευτή τον Παπά-Άγγελο Ψυλλάκη, και κωδικό SPV 9. Ο λεγόμενος και Σφακιανομαδαρίτης, ήταν εφημέριος του ιερού ναού του Χαραλάμπους στα Λενταριανά, συνοικία των Χανίων, Σφακιανός στην καταγωγή. Στον δίσκο τις εισαγωγές με λαούτο παίζει ο Μιχάλης Πολυχρονάκης.




    "Αρχέγονα, σκληρά, αυστηρά σε μέτρο και σε ρυθμό είναι τα αληθινά ριζίτικα τραγούδια. Εκφράζουν την αιώνια ψυχική επαφή των Λευκορειτών με τους ηρωικούς προγόνους και με τους θεούς. Αυτό το μοναδικό τραγούδι, το ριζίτικο, που είναι πλημμυρισμένο από καρτερικότητα, ευγένεια και γενναιότητα, είναι ο γνήσιος ήχος της ζωής της Κρήτης. Κυρίως πολεμικό τραγούδι, τραγουδιέται μόνο από άντρες σε τόνο βαρύ, επιβλητικό, τελετουργικό. Εδώ δεν έχουν θέση οι γλυκασμοί, αλλά κυριαρχεί η δύναμη και η επιβλητικότητα της ζωής του μπροστάρη του τραγουδιού, που τον πλαισιώνουν οι χορωδοί για να επαναλαμβάνουν, να συμπληρώνουν ή να συνεχίζουν κι' εκείνος ανεβάζοντας τη φωνή ψηλότερα κι όλο ψηλότερα, να οδηγεί το τραγούδι ως το σημείο της έσχατης ανθρώπινης δύναμης και αντοχής. Έτσι, το ριζίτικο δεν υπήρξε ποτέ παθητικό, αλλά πάντα δυναμικό και έμπνοο τραγούδι που το τραγουδούσαν πάνοπλοι λεβέντες βρακοφόροι και έμοιαζε σαν πολεμική ιαχή μέσα σε πολύβουη μάχη.
     Στο πέρασμα των εποχών, το ριζίτικο τραγουδήθηκε από αληθινούς λαϊκούς τραγουδιστές κι' από τεχνίτες. Η γνησιότητά του διαφυλάχτηκε στις ρίζες του τόπου όπου γεννήθηκε. Στις περιπτώσεις της έντεχνης απόδοσής του, καθώς και στους πέραν του τόπου εκφράσεις του παραποιήθηκε και αλλοιώθηκε. Μέσα στο σώμα του εισχώρησε το μικρόβιο της φθοράς που απειλεί επικίνδυνα, στους καταλυτικούς καιρούς που περνούμε, την γνησιότητα και την αυθεντικότητά του. Γι' αυτό η απόδοση άγνωστων και άλλων γνωστών ριζίτικων από τον Παπά-Άγγελο Ψυλλάκη, γνήσιο εκφραστή της Σφακιανής ψυχής και παράδοσης και επίσης βαθύ γνώστη της μουσικής - βυζαντινής και ευρωπαϊκής - αποτελεί κατά την γνώμη μας ένα σημαντικό γεγονός στην δισκογράφηση της αυθεντικής έκφρασης, του μέλους και του τόνου των ριζίτικων τραγουδιών μας. Η φωνή και η τελετουργικότητα του τραγουδιού του Παπα-Άγγελου συνδέουν την αρχαία με τη βυζαντινή και τη λαϊκή φωνή και δένουν σε απόλυτη αρμονία, τη μνήμη του τόπου σε παρελθόν, παρόν και μέλλον. Έτσι ένας παπάς, ένας σύγχρονος παπάς, γνήσιος σφακιανός γόνος, μια σύζευξη δωρικής αυστηρότητας, βυζαντινής μεγαλοπρέπειας και λαϊκού μυστικισμού, τραγουδά και σώζει, σε τούτο το δίσκο, ότι πολυτιμότερο υπάρχει από τις ρίζες μας, που κινδυνεύουν να ξεριζωθούν." (Δημήτρης Κακαβελάκης-Λευκορείτης, ποιητής και λογοτέχνης από τα Χανιά, από το οπισθόφυλλο του δίσκου).


   
    Το 1978 κυκλοφορεί από την Calypso (της Pan-Vox), ο δίσκος "Το τραγούδι του Δασκαλογιάννη κι' άλλα αληθινά ριζίτικα". Ο Παπά-Άγγελος Ψυλλάκης ερμηνεύει τα τραγούδια, λύρα παίζει ο Χαράλαμπος Γαργανουράκης και λαούτο ο Νίκος Καδιανός.





    " Το τραγούδι του Δασκαλογιάννη, που συνέθεσε ο Μπάρμπα-Μπαντζελιός, το 1786, εντάσσεται στα ιστορικά και επικολυρικά δημιουργήματα των ριμαδόρων (ποιητάρηδων), των περασμένων αλλά ηρωικών γενεών. Είναι έπος μαζί και θρήνος. Ο Μπαντζελιός, αγράμματος τυροκόμος από το Μουρί των Σφακιών, που είχε ζήσει τα γεγονότα υπαγόρευε τραγουδηχτά. Ο Αναγνώστης - Σήφης του παπά Σκορδίλη, γκαλονόμος έγραφε. Στην Παπούρα, πέρα από το Γκίβερτο, βοσκότοπο στο Μουρί, δούλεψαν στην καρδιά και στο μυαλό των και δημιούργησαν το τραγούδι στην σκιά ενός πρίνου. Η σκηνή και το έργο θυμίζουν ομηρικά ποιήματα. Το τραγούδι είναι ιστορικό, πρέπει να μελετάται με προσοχή, αλλά και γλωσσικό μνημείο. Συνθετικό και κυρίως περιγραφικό, έχει θέμα την επανάσταση των Σφακιών του 1770 και τους αγώνες και τη θυσία του Δασκαλογιάννη. Ο ποιητής ζητάει την βοήθεια του Θεού. Παρουσιάζει ανάγλυφες τις αδρές μορφές του Δασκαλογιάννη και των συναθλητών του Σφακιανών. Τις ομηρικές συγκρούσεις στην Κράπη, Ασκύφου, Νίμπρο, Βουβαδοβρασκάδες και Ανώπολι. Την καταστροφή των πάντων. Τον κλεφτοπόλεμο. Την απόφαση του Δασκαλογιάννη να παραδοθεί. Τον συγκινητικό αποχαιρετισμό της οικογένειάς του. Την παράδοσή του. Το μαρτύριό του. Τον θρήνο για τον αφανισμό των Σφακιών.
      Στο τραγούδι λοιπόν του Δασκαλογιάννη μπορούμε να πούμε πως προβάλλονται η θρυλική μορφή του ηρωικού αρχηγού, οι επικοί αγώνες των Σφακιανών και η θυσία του πρωτομάρτυρα της ελευθερίας της Κρήτης. Χωρίς υπερβολή δε, θυμίζει αρχαία ελληνική τραγωδία και μάλιστα τον Προμηθέα Δεσμώτη του Αισχύλου. Από τους 1034 στίχους του τραγουδιού αποδίδονται κατ' επιλογή του εκτελεστή 102. Ο Παπά-Άγγελος Ψυλλάκης, γέννημα και θρέμμα της Σφακιανής Μαδάρας διασώζει, στο νου και στην καρδιά του, ότι καλύτερο μεταλαμπάδευσε η δωρική φυλή στους σημερινούς Σφακιανούς. Οι ικανότητές του, οι ειδικές σπουδές του και κυρίως η αγάπη του για τα πάτρια, τον έταξαν θεματοφύλακα της γνησιότητας των ριζίτικων τραγουδιών του τόπου μας και τον παρακίνησαν να ερμηνεύσει το τραγούδι του Δασκαλογιάννη και άλλα αληθινά ριζίτικα από τις ρίζες της γενιάς του. Ωραίο δείγμα έχουμε τον πρώτο μεγάλο δίσκο με τα ριζίτικα." (Στυλιανός Πανηγυράκης, φιλόλογος, από το οπισθόφυλλο).



Τρίτη 1 Νοεμβρίου 2016

Τα ηχητικά ιστορικά ντοκυμαντέρ του Κάρτερ...

  Ο Γιώργος Ν. Κάρτερ (1928-2012) ήταν Έλληνας λογοτέχνης, ποιητής και δημοσιογράφος, από τους πρωτεργάτες στο Ραδιόφωνο και την Τηλεόραση. Σπούδασε ζωγραφική και θέατρο, εργάστηκε από το 1949 στο ραδιόφωνο, και από το 1965 στην τηλεόραση με την έναρξη της λειτουργίας της. Έγραψε κριτική για το θέατρο και την τηλεόραση, αλλά και πολλές μελέτες πάνω στα μέσα επικοινωνίας, για αυτό και θεωρείται από τους πρώτους θεωρητικούς αυτών. Ήταν από τους ελάχιστους που ασχολήθηκαν με το ηχητικό ντοκυμαντέρ στη χώρα μας, ιστορικό και λογοτεχνικό, και επιμελήθηκε αρκετές κυκλοφορίες δίσκων 33 στροφών.

  Το 1967 κυκλοφόρησε από την Odeon, το πρώτο του ηχητικό ντοκυμαντέρ με τίτλο "Ο μεγάλος πόλεμος 1939-1946"και κωδικό OMCG 40. Τον δίσκο ανοίγει ο Μάνος Κατράκης, αφηγητής των γεγονότων είναι ο ίδιος ο Κάρτερ, ενώ συμμετέχουν η Βίκυ Καρέλλη και ο Μάρνης Σκουντριδάκης,. Το εξώφυλλο επιμελήθηκε ο Μιχάλης Βελούδιος.



  " Ο Κάρτερ συνέλεξε το πολύτιμο υλικό του διανύοντας χιλιάδες χιλιόμετρα στο εξωτερικό. Επισκέφθηκε φωνοθήκες, συνομίλησε με ρεπόρτερ, που φωνογράφησαν πολλές φορές με κίνδυνο της ζωής τους τα ηχητικά γεγονότα, ανέτρεξε σε εκατοντάδες ραδιοφωνικά στούντιο και άκουσε αμέτρητες φωνοταινίες. Το υλικό του Γιώργου Κάρτερ είναι αναλλοίωτο, αυθεντικό. Είναι η ίδια η ιστορία..."(οπισθόφυλλο). Η εξιστόρηση των γεγονότων γίνεται μέσα από τις φωνές των πρωταγωνιστών του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, με χρονολογική και ιστορική σειρά των ηχογραφήσεων. Μεταξύ άλλων ακούγονται οι Χίτλερ, Τσόρτσιλ, Μουσολίνι, Χίμλερ, Ρούσβελτ, Στάλιν, Αϊζενχάουερ, Παλαμάς, Τρούμαν, Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός, Πάπας Παύλος ΣΤ΄. Ακούγεται τέλος ηχητικό ντοκουμέντο του αρχιεκφωνητή του Ραδιοφωνικού Σταθμού Αθηνών, Κ. Σταυρόπουλου, την μέρα που οι Γερμανοί στρατιώτες έμπαιναν στην Αθήνα ..."Προσοχή! Ο Ραδιοφωνικός Σταθμός Αθηνών ύστερα από λίγο δεν θα είναι ελληνικός. Θα είναι γερμανικός και θα μεταδίδει ψέματα. Έλληνες, μη τον ακούτε. Ο πόλεμός μας συνεχίζεται και θα συνεχισθεί μέχρι της τελικής νίκης. Ζήτω το Έθνος των Ελλήνων"



   Το 1975 κυκλοφόρησε ο δίσκος "7 χρόνια δικτατορία", από την Documentary Records, σε αφήγηση, μοντάζ, ρεπορτάζ και κείμενα του Κάρτερ. Το χαρακτικό του εμπροσθόφυλλου είναι του ζωγράφου Τάσου Χατζή. Ακούγονται οι φωνές των Κόλλια, Παπαδόπουλου, Κανελλόπουλου, Παττακού, Παπανδρέου, Θεοδωράκη, Συνοδινού, Σεφέρη, Μακάριου, Μαρκεζίνη, Καραμανλή και πολλά ακόμα ντοκουμέντα από ραδιοφωνικούς σταθμούς της εποχής.

 



"Κύριε, βοήθα να θυμόμαστε
πως έγινε τούτο το φονικό, 
την αρπαγή, το δόλο την ιδιοτέλεια, 
το στέγνωμα της αγάπης, 
Κύριε βοήθα να το ξεριζώσουμε..." Γ. Σεφέρης.

"ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ...
για σένα θα δακρύσει από χαρά ο ήλιος" Οδ. Ελύτης. (από το οπισθόφυλλο)


  Σε συνεργασία με τον Φρέντυ Γερμανό, κυκλοφορεί το 1976 ο δίσκος "Ο 20ός αιώνας αρχίζει", από την Minos με κωδικό MSM 287. Μπελ Επόκ, ο δρόμος για τον σοσιαλισμό, τέχνες κι επιστήμες, ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και η Οκτωβριανή επανάσταση, είναι τα θέματα που παρουσιάζουν οι δύο δημοσιογράφοι, μέσα από τις φωνές των Έντισον, Αϊνστάιν, Ράινχαρτ, Παλαμά, Βενιζέλου, Κοτοπούλης, Βεάκη, Λένιν, Τολστόι, Σω, Χίτλερ, Γκόρκυ, Μπερνάρ και άλλων.



  Το επόμενο ηχητικό ρεπορτάζ του Κάρτερ, κυκλοφορεί το 1978, σε διπλό δίσκο, με τίτλο "Μεγάλες στιγμές του αιώνα μας - 75 χρόνια ιστορία", από την EMI-Columbia, με κωδικό 14C 152-70870/1Y. Ο δίσκος χωρίζεται σε οχτώ χρονικές περιόδους και ακούγονται οι:
-1900/1919 Μαρκόνι, Ντρέιφους, Ρούσβελτ, Βενιζέλος, Λένιν, Αυγέρης κ.α
-1920/1932 Σικελιανός, Μπρεχτ, Χίτλερ, Βενιζέλος, Καζαντζάκης, Βαλεντίνο, Χάρντινγκ κ.α
-1933/1939 Μουσολίνι, Χίτλερ, Κονδύλης, Μεταξάς, Φράνκο, Φρόιντ, Τσάμπερλεν κ.α
-1940/1942 Τσόρτσιλ, Ντε Γκολ, Σταυρόπουλος, Τολστόι, Στάλιν, Πεταίν, Φίλοφ κ.α.
-1943/1946 Δαμασκηνός, Κανελλόπουλος, Οπενχάιμερ, Ζούκοφ, Τσόρτσιλ, Γεώργιος Β' κ.α
-1947/1957 Τρούμαν, Φρειδερίκη, Γκάντι, Πλαστήρας, Παπάγος, Τίτο, Χο Τσι Μιν, Γρίβας κ.α.
-1958/1967 Μακάριος, Καραμανλής, Γκεβάρα, Γκαγκάριν, Κένεντι, Παπανδρέου, Γκλεν κ.α.
-1968/1975 Λούθερ Κινγκ, Μαύρος, Παπαδόπουλος, Τσάτσος, Ντεγιάννης, Αλιέντε κ.α.




     Την ίδια χρονιά κυκλοφορεί μια έκδοση ντοκουμέντο για τα 50 χρόνια της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών (ήταν μέλος και πρόεδρος), με τίτλο "Φωνές της λογοτεχνίας μας", από την Minos με κωδικό MSM 548. Ακούγονται κατά σειρά οι φωνές των :
-Πλευρά Α: Παλαμάς, Καζαντζάκης, Σικελιανός, Βάρναλης, Αυγέρης, Γιοφύλλης, Ρώτας.
-Πλευρά Β: Σεφέρης, Παναγιωτόπουλος, Βενέζης, Μαυροειδή Παπαδάκη, Ζαμπαθάς, Μπούμη-Παπά, Τερζάκης.




  "Σκοπός αυτής της ηχητικής εργασίας, είναι να διαφυλάξει και να διασώσει τη φωνή - την πληρέστερη έκφραση της ανθρώπινης ύπαρξης - τη φωνή των δημιουργών της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Δεν επιχειρούμε εδώ , ούτε ιστορία να κάνουμε, ούτε αξιολόγηση..."(οπισθόφυλλο).

"Ύμνος των αιώνων" Κ. Παλαμάς

                
   Το 1985 κυκλοφορεί ένα ηχητικό αφιέρωμα του Κάρτερ και της Minos στην Έλλη Αλεξίου, με τίτλο "Φωνές της Λογοτεχνίας μας - 2". Το πορτρέτο στο εξώφυλλο είναι του ζωγράφου Πέτρου Ρούμπου, και μιλούν με την σειρά που ακούγονται οι Γιάννης Ρίτσος, Χαρίλαος Φλωράκης, Άλκης Αργυριάδης, Α. Τάσσος, Γιάννης Κάτρης και ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος.




  Τέλος το 1987 ο Κάρτερ επιμελήθηκε το "Αφιέρωμα στον Μάνο Κατράκη" (Minos MSM 666), με ηχητικά αποσπάσματα του σπουδαίου ηθοποιού από θεατρικές παραστάσεις. Την αφήγηση κάνει ο Κάρτερ με την Βίκυ Καρέλλη και οι φωτογραφίες είναι του Κώστα Παπακωνσταντίνου.



"Οι μοιραίοι" του Κώστα Βάρναλη


Τετάρτη 14 Σεπτεμβρίου 2016

Ο φυγάς... Μωραϊτόπουλος.

    Ο Νίκος Μωραϊτόπουλος γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, σπούδασε στην υποκριτική σχολή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, ενώ ασχολήθηκε με την μουσική, τραγουδώντας σε μπουάτ της συμπρωτεύουσας την δεκαετία του 70', πριν αποφασίσει να "φύγει" για την Στοκχόλμη. Εκεί συνέχισε τις μουσικές σπουδές του ενώ ασχολήθηκε με το ραδιόφωνο και πηρε μέρος σε τοπικές μουσικές εκδηλώσεις. Το 1981, στους αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού της Κέρκυρας του Χατζιδάκι, παίρνει μέρος με το δικό του τραγούδι "Ο φυγάς", που ερμηνεύει ο ίδιος. Την επόμενη χρονιά συμμετέχει πάλι, και κερδίζει το Βραβείο Μάνος Λοΐζος, με το τραγούδι "Μικρή Αλίκη", που ερμηνεύει ο Αρθούρος Αντενούτσι. Το 1986 κερδίζει το Α' Βραβείο στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης με το τραγούδι "Σαλονίκη μου" που ερμηνεύει ο ίδιος μαζί με τον Τίμων Μωραϊτόπουλο.


"Ο φυγάς" στους αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού Κέρκυρας 1981


    Το 1988 κυκλοφορεί το άλμπουμ "Ο φυγάς", στην δικιά του εταιρεία Nostos, με κωδικό SPR 458, Στον δίσκο συμμετέχουν ο Τίμων Μωραϊτόπουλος και η Ελένη Τσαλιγοπούλου, και ηχογραφείται στο στούντιο Αγροτικό του Νίκου Παπάζογλου, εκτός από το ¨Σαλονίκη μου" που ηχογραφήθηκε στην Στοκχόλμη..Στο οπισθόφυλλο ο καλλιτέχνης γράφει : 

Τα τραγούδια αυτά τ' αφιερώνω στους απανταχού Έλληνες της διασποράς και στους φυγάδες, 
Παραμυθένια μου
Λαϊκή μπαλάντα κι έγνοια μου
Στα υγρά σου μάτια 
σε φιλώ
Κι αν φεύγω μίλια μακριά σου
'κει π'αγαπώ
ξαναγυρνώ... (η τελευταία στροφή από το τραγούδι του "Παραμυθένια μου")







   Ένας δίσκος που δυστυχώς στις μέρες μας "γίνεται" επίκαιρος, με τα τραγούδια ο φυγάς και καιρός να του δίνω, να φέρνουν το ξενάκι, την μπαλάντα του μετανάστη και το αν οι στεναγμοί είχαν ρόδες (να τσουλάν αράδα τότε όλοι οι μετανάστες θάταν στην Ελλάδα)....

Μωραϊτόπουλος-Τσαλιγοπούλου στο "αν οι στεναγμοί είχαν ρόδες"


Τετάρτη 27 Ιουλίου 2016

Αικατερίνη Κωνσταντοπούλου (Κατίνα Παξινού)...

"Ματωμένος γάμος" Λόρκα

   Το 1975 η Philips κυκλοφορεί. με κωδικό 6641 278. τον διπλό δίσκο "Κατίνα Παξινού", δύο χρόνια μετά τον θάνατό της. Ο δίσκος αφιέρωμα στην οσκαρική ελληνίδα ηθοποιό (πρώτο όσκαρ σε Έλληνα ηθοποιό το 1944, Β Γυναικείου ρόλου για την ερμηνεία της επαναστάτριας Πιλάρ στο "Για ποιον χτυπά η καμπάνα"), είναι σε παραγωγή του Μάνου Χατζιδάκι, το εμπροσθόφυλλο είναι πορτραίτο της "Μάνα κουράγιο" από τον Γιάννη Τσαρούχη, και προλογίζει ο Αλέξης Μινωτής. Τα δικαιώματα του δίσκου διατίθενται για υποτροφίες απόρων σπουδαστών του Θεάτρου.

    "Όλοι πιστεύουν πως σαν ο ηθοποιός πεθάνει, πεθαίνει και το έργο του.«Οι ηθοποιοί είναι τα εφήμερα χρονικά της εποχής» είχε πει ο Σαίξπηρ. Δεν μένει μεταθανάτια συγκεκριμένη μαρτυρία της παρουσίας τους στο γήινο κόσμο. Μόνο αναμνήσεις και βιογραφικά, κι ακόμα στον καιρό μας κινηματογραφικά και τηλεοπτικά τεκμήρια ή και ηχογραφικά της φωνής τους. Όμως αυτά δεν είναι παρά θρύμματα μόνον από την τέχνη και την προσωπικότητά τους, όταν μάλιστα τα μεγέθη είναι μεγάλα. Οι λογοτέχνες και οι εικαστικοί τεχνίτες, αν είναι σπουδαίοι επιζούν μέσα στο έργο που αφήνουν «εσαεί». Του ηθοποιού η τέχνη σβύνει μαζί του... 

....όπως και άλλοι πεθαμένοι μεγάλοι ηθοποιοί, η Κατίνα Παξινού διαρκεί ζωντανή ψυχή πάντα, όπως ήταν κι εδώ σε μας, εμπιστευμένη να φωτίζει, να δίνει πνοή και υπόσταση στα εφήμερα πλάσματα της ποιητικής ανάγκης, τα γεμάτα από αιώνια ουσία. Να διασκορπά με την φωνή των εγκάτων τις αδρανείς σκιές που κρύβουν την τραγική όψη της αέναης δημιουργίας ανεβάζοντάς μας στο ξάγναντο της παρουσίας του απόλυτου."  Αλ.Μινωτής.





    Στο δίσκο υπάρχουν ηχητικά αποσπάσματα από ερμηνείες της ηθοποιού σε έργα αρχαίων ελλήνων τραγικών (Ευρυπίδης Αισχύλος, Σοφοκλής), στα "Βάκχες", "Αγαμέμνων", "Οιδίπους Τύραννος", "Εκάβη", "Ηλέκτρα", "Μήδεια", αλλά και ευρωπαίων κλασικών δραματουργών (Μπρεχτ, Ίψεν, Λόρκα, Σαίξπηρ) στα "Μάκβεθ", Ματωμένος γάμος", "Το μαχαίρι", "Οι βρικόλακες", "Μάνα κουράγιο". Η μουσική είναι των Μάνου Χατζιδάκι, Δημήτρη Μητρόπουλου, ,Μενέλαου Παλάντιου, Γιάννη Χρήστου, Πωλ Ντεσσάου.

¨Μήδεια" του Ευρυπίδη


   Το 1988, η δισκογραφική εταιρεία του Μάνου Χατζιδάκι, Σείριος, κυκλοφορεί σε διπλό βινύλιο (σε box-κουτί),  την ζωντανή ηχογράφηση του έργου "Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα" με κωδικό SMH 88011. Το έργο παίχτηκε από της 14 Δεκεμβρίου 1962 μέχρι της 25 Ιανουαρίου 1963, στο Εθνικό Θέατρο. Η ηχογράφηση είναι από το αρχείο της πρωταγωνίστριας του έργου, Κατίνας Παξινού. Το έργο του Λόρκα το έχει κάνει μετάφραση ο Νίκος Γκάτσος, σκηνοθεσία ο Αλέξης Μινωτής, σκηνικά-κοστούμια ο Γιάννης Τσαρούχης και μουσική ο Βιττόριο Ριέττι.




   Το κουτί της έκδοσης περιέχει και ένα 40σέλιδο φυλλάδιο, με πλούσιο φωτογραφικό υλικό αλλά και άρθρα της εποχής. Η φωτογραφική απεικόνιση της παράστασης έγινε από το στούντιο "Elite", που επι μακρόν υπηρέτησε το Ελληνικό θέατρο. Ο Τάσος Λιγνάδης ειδικός μελετητής του Λορκικού έργου, γράφει δύο άρθρα ειδικά για την έκδοση αυτή, υπάρχει αυτοβιογραφία και χρονολόγιο του Λόρκα δανεισμένα από το περιοδικό "Θέατρο" του Κώστα Νίτσου, και άρθρα για το έργο από τον Αλέξη Μινωτή, Γιάννη Τσαρούχη, Κατίνα Παξινού, Άγγελο Τερζάκη καθώς και ρεπορτάζ-κριτικές της εποχής.






Πέμπτη 23 Ιουνίου 2016

Αντάρτικα...

    Τα αντάρτικα τραγούδια γράφτηκαν την περίοδο της γερμανικής κατοχής από αγωνιστές που είχαν ανέβει στα βουνά και πολεμούσαν για την ελευθερία της χώρας, ενώ κάποια γράφτηκαν από λόγιους της εποχής που με τον τρόπο αυτό έκαναν την δική τους αντίσταση. Συνήθως πατούσαν πάνω σε παλια εμβατήρια, κλέφτικα ή δημοτικά τραγούδια, αλλά και σε διεθνή επαναστατικά τραγούδια κυρίως ρώσικα ή γαλλικά, και προσάρμοζαν τον στίχο. Μιλούσαν για πρόσωπα του αγώνα, σημαντικές μάχες, αλλά κάποια είχαν και πολιτικά μηνύματα για ισότητα και ελευθερία (και λαοκρατία αφού ο βασικός κορμός των ανταρτών ήταν το ΕΑΜ, που ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του ΚΚΕ). Τα τραγουδούσαν συνήθως όταν έμπαιναν στα χωριά για να στρατολογήσουν κόσμο και για να ανεβάσουν το ηθικό των χωρικών, αλλά και πριν-μετά από τις μάχες. 


   Με τον εμφύλιο και με την μεταπολεμική κατάσταση στη χώρα, έμειναν στην αφάνεια, και σώθηκαν από στόμα σε στόμα, κυρίως από αντιστασιακούς και κύκλους της αριστεράς. Στην μεταπολίτευση ξεκίνησαν να έρχονται πάλι στο φως, είτε με την κυκλοφορία βιβλίων για τα αντάρτικα τραγούδια είτε με την ηχογράφηση τους σε δίσκους μουσικής.


    Ο πρώτος δίσκος κυκλοφόρησε από την Delta , με τίτλο "Αντάρτικα - Chants des partisans Grecs", και κωδικό GR 1941. Οι πληροφορίες για τους δίσκους που κυκλοφόρησε η συγκεκριμένη εταιρεία είναι λίγο ασαφείς. Η εταιρεία αυτή δημιουργήθηκε από τον Δημοσθένη Βεργή (πρόεδρος των Ελλήνων Οικολόγων, δημοσιογράφος, φυλακισμένος από το 2014 για υπόθεση καταπάτησης γης), την εποχή που αυτός ζούσε στην Γαλλία και είχε σχέσεις με τον Μίκη Θεοδωράκη. Ο Βεργής ξεκίνησε να πουλάει τον ελληνικό τύπο στην Γαλλία, και μόλις γνώρισε τον Θεοδωράκη, αποφάσισαν να τυπώνουν δίσκους με τραγούδια του Θεοδωράκη και να τους πουλάνε στις συναυλίες που έδινε ο συνθέτης (πάνω από χίλιες τα χρόνια της χούντας στο εξωτερικό). Τα έσοδα πηγαίναν στο ΠΑΜ (Πατριώτικο Μέτωπο) στον αγώνα κατά της δικτατορίας. Ο δίσκος πρέπει να κυκλοφόρησε στην Γαλλία αρχικά το 1972, και αργότερα το 1977 και στην Ελλάδα. Η ετικέττα της μίας έκδοσης γράφει ως τίτλο "Κόκκινο τριαντάφυλλο".





   Στον δίσκο ο Μίκης Θεοδωράκης τραγουδά το "Ύμνος του ΕΛΑΣ" (γραμμένος έπειτα από προτροπή της Έλλης Αλεξίου από την ποιήτρια Σοφία Μαυροειδή-Παπαδάκη σε μουσική του Νίκου Τσάκωνα) και το "Του μικρού χωριού", ακούγονται αυθεντικές φωνές ανταρτών του ΕΛΑΣ στα τραγούδια "Ήρωες" και "Επονίτες εμπρός", ενώ υπάρχει σπάνιο ντοκουμέντο του τραγουδιού ¨Τα αετόπουλα" του ζακυνθινού Αλέκου Ξένου (έχει ονομαστεί και συνθέτης της αντίστασης για το σπουδαίο έργο του) στα γαλλικά από ηχογράφηση του 1945.

Ήρωες από αντάρτη του ΕΛΑΣ

Τα αετόπουλα στα γαλλικά από σπάνια ηχογράφηση του 1945

 
    Δύο δίσκους με αντάρτικα τραγούδια κυκλοφόρησε η δισκογραφική Motivo του Νίκου Μωραίτη (αρχικά ως Nikos Production). Ο πρώτος ηχογραφήθηκε και κυκλοφόρησε στο Παρίσι, με τίτλο "Chants de la resistance Grecque" και κωδικό 1003, το 1974.  Στο εξώφυλλο δεσπόζει η φωτογραφία του Αθανάσιου Κλάρα (ο γνωστός μας Άρης Βελουχιώτης) με στρατιωτική στολή, ενω ο τίτλος και οι σημειώσεις στο πίσω μέρος είναι γραμμένες στα γαλλικά. Τραγουδάει ο Πέτρος Πανδής και στην κιθάρα - ενορχήστρωση είναι ο Νότης Μαυρουδής.




Στ'άρματα-Στ'άρματα, στίχοι του ποιητή-δημοσιογράφου Νίκου Καρβούνη και μουσική του ¨Ακη Σμυρναίου (Αστραπόγιαννος).


     Ο δεύτερος δίσκος από την Motivo κυκλοφόρησε το 1978, με τίτλο "Τραγούδια μιας εποχής 2" και κωδικό NM 1006. Στο τραγούδι είναι ο Πέτρος Πανδής και η Μικρή Χορωδία Αθηνών (Μήτσα Ρούτη, Θεώνη Βασιλάκη, Λιλή Τσιτριμπίνη, Ερμής Τσαπάκης και Δαμιανός Σερέφογλου), ενώ στην διασκευή-ενορχήστρωση και διεύθυνση ο Νότης Μαυρουδής. Στο οπισθόφυλλο γράφει σκωπτικά ο παραγωγός Νίκος Μωραίτης..."για να γίνη ο δίσκος αυτός, αντίθετα από τον πρώτο που έγινε στο Παρίσι, έπρεπε να περιορίσω το ρεπερτόριο των τραγουδιών και να διαλέξω παραλλαγές επάνω στο στίχο, που να μην αναμοχλέυουν παλιά μίση και πάθη κατά την Ελληνική λογοκρισία..." (το 1978 παρακαλώ...).




Στους δρόμους, Στίχοι Απόστολος Σπήλιος, Μουσική Αλέκος Ξένος.



   Το 1977 κυκλοφόρησε από την Olympia-Panivar του Παναγιώτη Βαρδουλάκη, ο δίσκος "Αντάρτικα 1941-1944", με κωδικό OLYM 20058. Τα τραγούδια είναι σε διασκευή του Παύλου Ναλμπάντη, με την ορχήστρα και χορωδία του ίδιου.




    Τέλος ο πιο γνωστός δίσκος με αντάρτικα τραγούδια κυκλοφόρησε το 1981 από την Lyra, με τίτλο "Τα αντάρτικα", και κωδικό 3341.  Ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας του Θάνου Μικρούτσικου, στο τραγούδι η Μαρία Δημητριάδη και η Αφροδίτη Μάνου, ενώ η ηχογράφηση έγινε στα studio της Polysound το 1975 από τον Γιάννη Σμυρναίο. Η φωτογραφία του εξωφύλλου είναι του Δημήτρη Μεγαλίδη, αγωνιστή και κινηματογραφιστή του ΕΑΜ, από το λεύκωμα του με σχέδια-λιθογραφίες-ξυλογραφίες του 1946.



Ήρωες, τραγούδι Μαρία Δημητριάδη.


     Αντάρτικα τραγούδια έχει τραγουδήσει και κυκλοφορήσει και ο τραγουδοποιός Πάνος Τζαβέλλας αλλά θα γίνει ξεχωριστό αφιέρωμα, σε όλη την δισκογραφία του, γιατί έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, .

Κυριακή 12 Ιουνίου 2016

Η Μάντρα του Αττίκ...




       Το παραπάνω τραγούδι γράφτηκε από τον Κλέων Τριανταφύλλου γνωστό ως Αττίκ, το 1925, και χρησιμοποιήθηκε 90 χρόνια μετά από τον Γιώργο Λάνθιμο, στην βραβευμένη ταινία του "Ο Αστακός". Ο Αττίκ ήταν από τους πιο σημαντικούς και ιδιαίτερους καλλιτέχνες την ελαφράς μουσικής στην Ελλάδα. Με σημαντικές σπουδές στη μουσική και αξιοπρεπή καριέρα στο εξωτερικό κυρίως στο Παρίσι, επέστρεψε για να φτιάξει την "μάντρα" του στην Αθήνα το 1930 , έναν θίασο με έδρα την πλατεία Αμερικής (και αργότερα στην Αχαρνών) και περιοδείες σε όλην την Ελλάδα. Με την έναρξη του ελληνοιταλικού πολέμου, και μετά τον χαμό της μάνας του, ελλάτωσε τις εμφανίσεις του, και το 1944, λίγο καιρό μετά από έναν άγριο ξυλοδαρμό από Γερμανό στρατιώτη στον δρόμο, αύξησε την δόση του ηρεμιστικού που έπαιρνε, και αυτοκτόνησε. 

      Ο δίσκος "Αττίκ ξαναζώντας στη μάντρα του" κυκλοφόρησε το 1965 από την Odeon, με κωδικό OMCG 35, και ερμηνεύτριες τις Ελίζα Μαρέλη, Νινή Ζαχά και Έλσα Λάμπο.


   
     Από την μάντρα, ξεκίνησαν την καριέρα τους πολλά γνωστά ονόματα της καλλιτεχνικής σκηνής, όπως η Λουίζα Ποζέλι, οι Αδελφές Καλουτά, η Κάκια Μένδρη, ο ρεμπέτης Κώστας Μπέζος, ο θρυλικό μίμος Ζαζάς, οι κονφερασιέ Γιώργος Οικονομίδης, Ορέστης Λάσκος, Μίμης Τραιφόρος, Φίλωνας Αρίας, και φυσικά το εφτάχρονο παιδί θαύμα τότε, η Νινή Ζαχά.

    Ο δίσκος "Η Νινή Ζαχά στα ωραιότερα τραγούδια του Αττίκ" κυκλοφόρησε το 1969 από την Zodiac με κωδικό 88013 και αργότερα σε επανέκδοση με διαφορετικό εμπροσθόφυλλο από την Lyra με κωδικό 3013, σε ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας Κώστα Σειτανίδη και στο πιάνο τον Χάρη Ανδρεάδη.



Επανέκδοση με διαφορετικό εμπροσθόφυλλο

 Η Νινή Ζαχά στα χέρια του Αττίκ 1939.

   Διάσημη μέσα από την μάντρα, έγινε και η βασική ερμηνεύτρια των τραγουδιών του Αττίκ, η τραγουδίστρια, μουσικός, συγγραφέας και μεταφράστρια Δανάη Στρατηγοπούλου-Χαλκιαδάκη (μητέρα της τραγουδίστριας Λήδας), η οποία έγραψε το 1986 και βιβλίο για τον Αττίκ, ενώ σε συνέντευξή της είχε πει για το ταλέντο του Αττίκ, χαρακτηριστικά, "ποιος Σούμπερτ μπροστά στον Αττίκ".... Άλλωστε ο Αττίκ συνήθιζε να λέει "Με κιθάρα να τα λέει η Δανάη και κάθε πέτρα να πονάει".

    Το 1967 κυκλοφόρησε από την Philips/Helladisc ο δίσκος "Η Δανάη στα πιο όμορφα τραγούδια του Αττίκ" με κωδικό 630136 PL, και στο πιάνο να συνοδεύει ο Μίμης Πλέσσας, και 10άρι βινύλιο με τίτλο "Η Δανάη τραγουδάει Αττίκ" και κωδικό 600510 PR, με τον Λεβ (Ελευθέριος Σπανίδης), στο πιάνο.






   Τα περισσότερα τραγούδια του Αττίκ, ήταν βγαλμένα από την προσωπική του ζωή, την καθημερινότητα του και τους έρωτές του. Το "Είδα μάτια" το έγραψε για την δεύτερη γυναίκα του ηθοποιό και ποιήτρια Μαρίκα Φιλιππίδου, καλλονή της εποχής, ενώ όταν αυτή μετά τον χωρισμό τους, επισκέφτηκε την μάντρα με τον νέο της σύζυγο Σταμάτη Μερκούρη (πατέρα της Μελίνας) και πειράζοντας τον ο κόσμος του ζητούσε επίμονα να πει το "Είδα μάτια", ο Αττίκ απάντησε στο κοινό με το "Ζητάτε να σας πω" που λέγεται ότι έγραψε στο μικρό διάλειμα της παράστασης εκείνης την ημέρας, και έγινε μεγάλη επιτυχία (η Αρλέτα το τραγούδησε το 1987 και ονόμασε και ολόκληρο τον δίσκο της  "Ζητάτε να σας πω", αλλά και η Αλεξίου, η Γαλάνη κα.) .

    Το 1969 κυκλοφόρησε η REGAL συλλογή τραγουδιών του Αττίκ, με κωδικό XREG 2014, με ερμηνευτές τους Τώνη Μαρούδα, Ζωή Μάγκου, Κώστα Τρογάδη και Γιώργο Τσούλη, ενώ και η Music Box το 1967 κυκλοφόρησε παρόμοια συλλογή με κωδικό X33 MB 305, με τον Τάκη Αθηναίο να παίζει πιάνο και τους Γεωργία Κορώνη και Σταύρο Παρούση να τραγουδούν.






"Είδα μάτια"

"Ζητάτε να σας πω"

   Η RCA Victor το 1966, επίσης κυκλοφόρησε δίσκο με συλλογή τραγουδιών του Αττίκ, με τις επιτυχίες "Τρεχαντήρι", "Μαραμένα τα γιούλια", "Αν βγουν αλήθεια" να ξεχωρίζουν αλλά και την "Παπαρούνα", που έγραψε όταν η μικρή προστατευμένη του Λουίζα Ποζέλι, που είχε αναδείξει στην μάντρα, τον άφησε για δελεαστικότερη πρόταση που δέχτηκε από τον Αλέκο Σακελλάριο, με τον οποίο δεν είχαν ποτέ ιδιαίτερα καλές σχέσεις (μάλιστα στην παρτιτούρα γράφει ότι την "αποκληρώνει", αν και τελικά η παπαρούνα ξαναγύρισε στον Αττίκ...). 





   Τέλος η Fidelity κυκλοφόρησε το 1995, ένα διπλό δίσκο με 20 αξέχαστα τραγούδια του Αττίκ (κωδικός 529 819).